Διάκριση αριστερής/δεξιάς πλευράς  και δραστηριότητες για την ενίσχυσή της.

      Τα παιδιά από την ηλικία των πέντε ετών περίπου, αρχίζουν να αναγνωρίζουν την δεξιά και την αριστερή πλευρά του σώματός τους. Σε αυτήν την ηλικία επίσης αναδεικνύεται και η πλευρική προτίμηση, η ανάδειξη δηλαδή του επικρατούντος εγκεφαλικού ημισφαιρίου και κατ’ επέκταση του κυρίαρχου χεριού.

      Ωστόσο, σε παιδιά παρατηρείται δυσκολία ως προς την διάκριση της αριστερής και της δεξιάς πλευράς του σώματός τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δυσκολεύονται στην ακολουθία οδηγιών, διότι μπερδεύονται με τα μέλη τους και δεν ξέρουν ποιο χέρι/πόδι να χρησιμοποιήσουν. Παρατηρείται δυσκολία στην εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων και σε τυχόν καθοδήγηση, όπου απαιτείται η κατευθυντικότητα. Επίσης, η μη σωστή διάκριση δεξιάς και αριστερής πλευράς έχει αντίκτυπο και στην γραφή, καθώς αναμένεται ότι το παιδί θα κάνει καθρεφτισμούς και θα γράφει τα γράμματα και τους αριθμούς με ανάποδη φορά.

      Επομένως, όταν παρατηρείται αυτή η δυσκολία σε ένα παιδί, είναι σημαντικό να του παρέχουμε βοήθεια, έτσι ώστε να αντιληφθεί τις δύο πλευρές του σώματός του. Η γνώση θα πρέπει να εσωτερικευθεί, ούτως ώστε το παιδί να μπορεί αυτόματα να αναγνωρίζει τη δεξιά/αριστερή πλευρά, δίχως να το σκέφτεται. Η παροχή απτικών ερεθισμών μπορεί να βοηθήσει σημαντικά την σωματική ενημερότητα του παιδιού, δηλαδή να αναγνωρίζει τι συμβαίνει στο σώμα του, που βρίσκονται τα μέλη του μεταξύ τους και σε σχέση με το σώμα  και σε ποια κατεύθυνση κινούνται.

      Φροντίζουμε να μην υπερφορτώνουμε το παιδί με απτικές πληροφορίες και μειώνουμε την απτική εισροή σταδιακά, όταν κρίνουμε πως το παιδί σημειώνει κάποια πρόοδο.

     Παρακάτω αναφέρονται μερικές δραστηριότητες που μπορούν να βοηθήσουν στην ενημερότητα των δύο πλευρών του σώματος ως προς το ίδιο το παιδί, ως προς τους άλλους και την χωρική σχέση μεταξύ των αντικειμένων. Είναι σημαντικό να λεκτικοποιεί το παιδί τις κινήσεις που κάνει, όταν για παράδειγμα χρησιμοποιεί το αριστερό ή το δεξί χέρι, όταν βάζει τον μαρκαδόρο στο συρτάρι με το αριστερό χέρι, όταν πιάνει το αριστερό πόδι με το δεξί χέρι. Ακόμη, είναι χρήσιμο να αναφέρει και προς ποια κατεύθυνση κινείται το σώμα του παίζοντας ένα παιχνίδι.

Δραστηριότητες διάκρισης αριστερού/δεξιού ως προς το σώμα του παιδιού:

• Το παιδί σχεδιάζει την παλάμη του στο χαρτί
• Τοποθετούμε ένα βραχιόλι, λαστιχάκι ή ρολόι για να του υπενθυμίζουμε με ποιο χέρι γράφει.
• Δένουμε με ένα σχοινάκι (κορδελάκι) διάφορα σημεία του σώματος του παιδιού ή ζωγραφίζουμε βουλίτσες/σημαδάκια και το παιδί πρέπει να πει σε ποιο σημείο βρίσκονται.
• Σφουγγαρο-σάντουιτς: το παιδί παίρνει ένα σφουγγαράκι και του ζητάμε να το τοποθετήσει ανάμεσα σε δύο μέλη του σώματος όπως για παράδειγμα ανάμεσα στους δύο αγκώνες, ανάμεσα στους δυο αστραγάλους ή ανάμεσα στον καρπό και το γόνατο.
• Τραγουδάμε τραγούδια όπως: «χαρωπά τα δυο μου χέρια τα χτυπώ», «χοκι πόκι».
• Παιχνίδια με εντολές όπως: «άγγιξε το αριστερό σου αυτί με το δεξί χέρι, πιάσε τη μύτη σου με το αριστερό χέρι, βάλε το αριστερό σου χέρι κάτω από την αριστερή πτέρνα».
• Το κλασικό παιχνίδι «ο βασιλιάς Σάιμον», όπου δίνουμε εντολές για το ποια στάση/θέση του σώματος να πάρουν τα παιδιά.
• Ζητάμε από το παιδί να πάρει κάποια παιχνίδια και να τα τοποθετεί είτε στην αριστερή είτε στην δεξιά πλευρά, ονομάζοντας κάθε φορά σε ποια από τις δύο πλευρές τα βάζουν.
• Ζητάμε από το παιδί να τσουλήσει μπάλα με το δεξί χέρι και μετά με το αριστερό.
• Το παιδί ζωγραφίζει ανθρώπινη φιγούρα σε πίνακα.
• Το παιδί σχηματίζει ανθρώπινη φιγούρα με πλαστελίνη, αφρό, δαχτυλομπογές.
• Σχηματίζει γραμμές από αριστερά προς τα δεξιά με αφρό, άμμο, δαχτυλομπογλες, ζάχαρη σε πλαστικό ταπεράκι.

Δραστηριότητες διάκρισης αριστερού/δεξιού σε σχέση με άλλα άτομα:

• Το παιδί κάθεται στο πλάι κολλητά με ένα άλλο παιδί και κρατάει μια μπάλα με το χέρι που είναι από την έξω πλευρά. Τα παιδιά κοιτιούνται κι εμείς τονίζουμε πως το αριστερό χέρι του ενός είναι στην ίδια πλευρά με το αριστερό χέρι του άλλου παιδιού.
• Ζητάμε από το παιδί να δέσει με ένα σχοινάκι ή να περάσει ένα λαστιχάκι στο αριστερό χέρι του άλλου παιδιού (ή το δικό μας). Επίσης μπορεί να σχεδιάσει μικρά σημαδάκια στο αριστερό πόδι του άλλου παιδιού ή στον δεξιό αγκώνα.

Δραστηριότητες που ενισχύουν την διάκριση δεξιάς/αριστερής πλευράς ως προς τα αντικείμενα:  

• Ζητάμε από το παιδί να σταθεί αριστερά από το τραπέζι ή τοποθετήσει τον μαρκαδόρο δεξιά από την μπάλα.
• Μπορούμε να τραβήξουμε στο πάτωμα μια κάθετη και μια οριζόντια γραμμή με κολλητική ταινία και στα σημεία που θα σχηματιστούν να βάλουμε δύο αντικείμενα (πχ ένα βιβλίο, ένα παπούτσι) . Τραβάμε τις ίδιες γραμμές από δίπλα και ζητούμε το παιδί να τα τοποθετήσει με τον ίδιο τρόπο.                    
• Η ίδια άσκηση μπορεί να γίνει και σε ένα φύλλο Α4 όπου αντίστοιχα μπορούμε να σχεδιάσουμε σχήματα και το παιδί να τα αντιγράψει στα διπλανά κουτάκια

      Υπάρχουν πολλές δραστηριότητες που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να βοηθήσουμε ένα παιδί να διακρίνει με ευχέρεια την δεξιά και την αριστερή του πλευρά. Ωστόσο, όταν υπάρχουν επιπλέον δυσκολίες στην καθημερινότητα του παιδιού (όπως η αμφίπλευρη χρήση των δύο πλευρών του σώματος) και στην γραφή, μπορούμε να επισκεφτούμε έναν ειδικό για να μας πει γιατί το παιδί δυσκολεύεται και να μας κατευθύνει στο πως μπορούμε να παρέμβουμε.

                                                                      Καγγελίδου Σίλβια,

                                                                       Εργοθεραπεύτρια