ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΟΜΙΛΙΑΣ:
Ανησυχητικά Σημάδια και Αίτια

Η καθυστέρηση του λόγου και της ομιλίας είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο σε οικογένειες, στις οποίες υπάρχει ένα παιδί που έχει αργήσει να μιλήσει. Οι γονείς πολλές φορές διστάζουν να επισκεφθούν κάποιον ειδικό από τον οποίο μπορούν να λάβουν μια πιο εξειδικευμένη άποψη σχετικά με τη δυσκολία που μπορεί να παρουσιάζει το παιδί.
Παρακάτω θα μπορέσετε να δείτε τι είναι “φυσιολογικό” και τι όχι στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας, ώστε να διαπιστώσετε σε ποιο βαθμό η ομιλία του παιδιού σας εξελίσσεται σωστά.
Ας δούμε, λοιπόν, πως περιμένουμε να είναι η επικοινωνία των παιδιών σε κάθε ηλικιακό στάδιο.

0-12 μηνών

Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία ξεκινούν να αντιδρούν και να επικοινωνούν τις ανάγκες τους με κλάματα και επαναληπτικούς ήχους. Ο πρώτος ήχος που παράγεται κατά την ευχάριστη αλληλεπίδραση με έναν ενήλικα ή μεγαλύτερο παιδί, αλλά και σε καταστάσεις που δε συνεπάγεται αλληλεπίδραση, είναι το γέλιο. Το γουργούρισμα και το βαβάλισμα είναι επίσης στοιχεία που εντοπίζουμε κατά τα πρώτα στάδια ανάπτυξης της ομιλίας.

Μεγαλώνοντας τα μωρά αρχίζουν να παράγουν συλλαβές, να αλλάζουν τον τόνο της φωνής τους και να λένε λέξεις όπως “μαμά” ή “μπαμπά”, το νόημα των οποίων δεν αντιλαμβάνονται ακριβώς. Λίγο πριν το 1_ο έτος τα παιδιά ακούν πιο προσεκτικά τους ήχους του περιβάλλοντος και σταδιακά αναγνωρίζουν τα ονόματα των αντικειμένων που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητα (“μπιμπερό”, “γάλα”, “μπάνιο”, “νερό”).

Τα παιδιά που ακούν με μεγάλη προσοχή τα άτομα που τους μιλάνε αλλά δεν αντιδρούν στους ήχους είναι πιθανόν να εμφανίζουν σημάδια βαρηκοΐας.

12-18 μηνών

Σε αυτό το ηλικιακό στάδιο τα παιδιά διαθέτουν πολλά φωνήματα στο ρεπερτόριο τους (/μ/, /π/, /μπ/, /ντ/, /γκ/) και αρχίζουν να μιμούνται συλλαβές και λέξεις που τους λένε τα οικεία τους πρόσωπα. Οι πρώτες λέξεις που παράγονται είναι τα ουσιαστικά, όπως οι λέξεις “μπάλα” ή “γάλα”. Τέλος, μπορούν να ακολουθήσουν απλές εντολές, όπως “Δώσε μου τη μπάλα σου”.

18-24 μηνών

Τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 18 μηνών διαθέτουν πλέον εκφραστικό λεξιλόγιο, έως 20 λέξεις, και πλησιάζοντας τα 2 έτη το λεξιλόγιό τους αποτελείται από περίπου 50-100 λέξεις.

Στα 2 έτη τα παιδιά κάνουν συνδυασμό δύο λέξεων, σχηματίζουν δηλαδή μία φράση, όπως “Δώσε μπάλα”, “Πάμε βόλτα”. Αναγνωρίζουν οικεία αντικείμενα και εκτελούν εντολές δύο βημάτων “Πιάσε την μπάλα και πέτα την”.

2-3 ετών
Τα άλματα στην ανάπτυξη των παιδιών είναι τεράστια σε αυτή την ηλικία. Η χρήση νέων λέξεων και η δημιουργία φράσεων 3-4 λέξεων δείχνουν τη φυσιολογική εξέλιξη στο λόγο των παιδιών. Επίσης, αυξάνεται η αντίληψη τους και είναι σε θέση να κατανοήσουν εντολές με χωρικές έννοιες, όπως “Βάλτο κάτω από την καρέκλα”. Τέλος, βρίσκονται σε επίπεδο κατά το οποίο αναγνωρίζουν χρώματα και επίθετα (π.χ. μικρό μπλέ μπαλάκι).

Ανησυχητικά σημάδια

Υπάρχουν πολλά στοιχεία που μπορείτε να παρατηρήσετε εάν ανησυχείτε για την ανάπτυξη της ομιλίας του παιδιού σας. Εάν το παιδί σας δεν αντιδρά σε ήχους ή δεν παράγει καμία φωνούλα, θα πρέπει να το διερευνήσετε περαιτέρω.

Από 1 έως 3 ετών ορίζονται ως ανησυχητικά σημάδια, τα εξής:

-το παιδί δε χρησιμοποιεί νεύματα, όπως να δείχνει κάτι που θέλει ή να χαιρετάει οικεία πρόσωπα (έως 12 μηνών)

-το παιδί χρησιμοποιεί μόνο νεύματα παρά λέξεις (έως 18 μηνών)

-το παιδί δυσκολεύεται να μιμηθεί ήχους (έως 18 μηνών)

-το παιδί παρουσιάζει δυσκολία να κατανοήσει απλές λεκτικές εντολές (έως 24 μηνών)

-το παιδί δεν παράγει κανέναν ήχο ή καμία λέξη (έως 24 μηνών)

-το παιδί δε χρησιμοποιεί το λόγο για να επικοινωνήσει ή επικοινωνεί σε μονολεκτικό επίπεδο (έως 3 ετών)

-το παιδί δεν κάνει συνδυασμό λέξεων, όπως “μαμά βόλτα” (έως 3 ετών)
Αιτίες Καθυστέρησης Έναρξης Ομιλίας
Είναι αρκετές οι αιτίες για τις οποίες μπορεί να καθυστερήσει η ανάπτυξη της ομιλίας ενός παιδιού:

• Μπορεί να υπάρχουν ανατομικές ανωμαλίες της στοματικής κοιλότητας
• Μπορεί να υπάρχουν δυσκολίες στον στοματοκινητικό μηχανισμό (δυσπραξία λόγου), δηλαδή ανεπαρκής επικοινωνία των περιοχών του εγκεφάλου που είναι απαραίτητες για την παραγωγή της ομιλίας.
• Τα προβλήματα ακοής, όπως η βαρηκοϊα, μπορεί να προκαλέσουν καθυστέρηση της ομιλίας. Γι΄αυτό όταν υπάρχουν υποψίες καθυστέρησης ομιλίας, θα πρέπει να εξετάζεται άμεσα η ακοή του παιδιού. Ένα παιδί με δυσκολίες στην ακοή, θα έχει δυσκολίες στην άρθρωση, στην κατανόηση, στη μίμηση και στη χρήση της γλώσσας.
• Χρόνιες παθήσεις όπως η εκκριτική ωτίτιδα ευθύνονται για την καθυστέρηση ομιλίας πολλών παιδιών.
• Μπορεί να υπάρχουν αναπτυξιακές διαταραχές, όπως ο αυτισμός.
• Μπορεί να οφείλεται σε ανωριμότητα του παιδιού.

Η αξιολόγηση της ακοής των παιδιών με καθυστέρηση της ομιλίας είναι πάντα απαραίτητη!

 Σόνια Κρινά,

Λογοθεραπεύτρια

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

– CHILD PHONOLOGY, Volume 1 PRODUCTION, edited by Grace H. Yeni-Komshian, James F. Kavanagh, Charles A. Ferguson, ACADEMIC PRESS 1980

– Practice Nurse, Dr Mary Lowth, MEDICAL SOLUTIONS LTD, ALL RIGHTS RESERVED 2015