Η Νευροανάδραση (neurofeedback, ή EEG biofeedback) αποτελεί μία από τις αποτελεσματικότερες, μη φαρμακευτικές, σύγχρονες εκπαιδευτικές μεθόδους. Ανήκει στον ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα των Νευροεπιστημών και χρησιμοποιείται στην εκπαίδευση του ατόμου για τη διαχείριση συμπτωμάτων, όπως άγχος, διάσπασης προσοχής, παρορμητικότητας, δυσκολίας ύπνου κλπ. 

Σκοπός της Νευροανάδρασης είναι η εκπαίδευση του εγκεφάλου, ώστε να επιτευχθούν τα βέλτιστα επίπεδα των εγκεφαλικών κυμάτων και κατ’ επέκταση των σωματικών και ψυχολογικών λειτουργιών.

Πώς λειτουργεί;

Ο εγκέφαλος είναι εξαιρετικά ευπροσάρμοστος και έχει απεριόριστες μαθησιακές ικανότητες (He, 2019). Η απόδοσή μας, λοιπόν, μπορεί να βελτιωθεί μέσω της διαδικασίας της αυτορρύθμισης, υπό την προϋπόθεση ότι λαμβάνει τα απαραίτητα μηνύματα σχετικά με τις επιθυμητές αλλαγές.

Αυτό επιτυγχάνεται τροφοδοτώντας το άτομο με πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου του και παροτρύνοντάς το, μέσω της επιβράβευσης, να προβεί στις επιθυμητές αναπροσαρμογές. Και, όπως συμβαίνει με τα υπόλοιπα είδη μαθήσεως, ο εγκέφαλος έχει την τάση να διατηρεί τη νέα ικανότητα (Escolano, 2011).

Ωστόσο, όπως συμβαίνει στις περισσότερες εκπαιδευτικές διαδικασίες, απαιτείται προσπάθεια και συμμετοχή από το ίδιο το άτομο. Δεν είναι μια διαδικασία που λειτουργεί παθητικά, αναμένοντας τα συμπτώματα να μεταβληθούν με έναν τρόπο αυτόματο. Είναι μία ενεργητική, για τον εκπαιδευόμενο – παιδί, διαδικασία και άρα η επιτυχία της εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το βαθμό συμμετοχής του. 

Τι συμπεριλαμβάνει μία συνεδρία νευροανάδρασης;

Για την πραγματοποίηση μιας νευροαναδραστικής συνεδρίας, απαιτείται η χρήση ενός ή δύο αισθητήρων, ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή και των ειδικά προσαρμοσμένων λογισμικών. Οι αισθητήρες εφάπτονται στο μέτωπο και στο αυτί του εκπαιδευόμενου και συνδέονται, μέσω του ηλεκτρονικού υπολογιστή, στο αντίστοιχο λογισμικό, το οποίο με τη σειρά του απομονώνει τις συχνότητες που θέλουμε να εκπαιδεύσουμε. Οι αισθητήρες ανιχνεύουν τα εγκεφαλικά κύματα, η συμπεριφορά των οποίων απεικονίζεται γραφικά σε μια οθόνη υπό την μορφή ενός παιχνιδιού, μιας εικόνας, ενός βίντεο ή ήχου. Στόχος είναι η εξοικείωση του εκπαιδευομένου και η προετοιμασία του για την κατάκτηση τεχνικών αναγνώρισης και αυτορρύθμισης των ψυχοφυσιολογικών του αντιδράσεων (Sas, 2015). 

Πόσο καιρό διαρκεί, συνήθως, η νευροαναδραστική εκπαίδευση;

Η Νευροανάδραση είναι μία δυναμική μαθησιακή διαδικασία, για αυτό τα αποτελέσματα εμφανίζονται σταδιακά. Η ολοκλήρωση της εκπαίδευσης κυμαίνεται από 40 – 60 ή παραπάνω συνεδρίες, σε συνάρτηση με τα συμπτώματα και τη σταθερότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Μία νευροαναδραστική συνεδρία διαρκεί 45 λεπτά.

Τι αποτελέσματα προσδοκούμε ως γονείς, όταν πρόκειται για το παιδί μας;

Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, πρόκειται για μία εκπαιδευτική διαδικασία, όπου το άτομο προετοιμάζεται, ώστε να αναπτύξει τεχνικές διαχείρισης και ρύθμισης των συμπτωμάτων.

Τα αποτελέσματα πλέον της Νευροανάδρασης, ιδίως σε περιπτώσεις ΔΕΠΥ, έχουν γίνει ευρέως αποδεκτά σε τέτοιο βαθμό, ώστε η Αμερικάνικη Παιδιατρική Εταιρεία στην ετήσια έκθεσή της, την κατατάσσει στις πρώτες θέσεις (APA, 2019). 

Η Νευροανάδραση δεν είναι μια παρεμβατική μέθοδος, καθώς οι αισθητήρες λειτουργούν αποκλειστικά ως δέκτες πληροφοριών. Μόνο λαμβάνουν, δηλαδή, πληροφορίες μέσω του αισθητήρα για την ηλεκτροχημική δραστηριότητα του εγκεφάλου. 

Σταυρούλα Καλαντζή,

Ψυχολόγος

---

Βιβλιογραφία

American Psychiatric Association. (2019). American psychiatric association.

Demos, J. N. (2005). Getting started with neurofeedback. WW Norton & Company.

Escolano, C., Aguilar, M., & Minguez, J. (2011, August). EEG-based upper alpha neurofeedback training improves working memory performance. In 2011 annual international conference of the IEEE engineering in medicine and biology society (pp. 2327-2330). IEEE.

Hammond, D. C. (2007). What is neurofeedback?. Journal of neurotherapy, 10(4), 25-36.

He, L., Zhuang, K., Li, Y., Sun, J., Meng, J., Zhu, W., … & Qiu, J. (2019). Brain flexibility associated with need for cognition contributes to creative achievement. Psychophysiology, 56(12), e13464.

Sas, C., & Chopra, R. (2015). MeditAid: a wearable adaptive neurofeedback-based system for training mindfulness state. Personal and Ubiquitous Computing, 19(7), 1169-1182.